سه بستر ظهور اضطراب در فرد

دوانلو سه بستر ظهور اضطراب را به این ترتیب مقوله بندی کرده است:

الف) اضطراب در عضلات مخطط

بیمارانی که اضطرابشان را در عضلات مخطط یا ارادی تجربه می­کنند، اضطراب خود را در قالب یک تنش جسمانی گزارش می­گنند. چنین افرادی معمولا تشخیص می­دهند که مضطرب هستند. این امر از یکپارچگی نسبی افکار و احساسات حکایت می­کند و انعکاسی از سطح نسبتا خوب کارکرد من در بیمار است.

اضطراب ناهشیاری که مسیر آن عضلات ارادی یا مخطط است و نخست از عضلات شست دست، شروع و به دیگر قسمتهای عضلات دست منتقل می­شود. اگر این اضطراب سیر صعودی داشته باشد به عضلات ساعد منتقل می­شود. افزایش بیشتر اضطراب سبب می­شود که تنش و گرفتگی به بازوها، شانه­ها، و عضلات گردن گسترش یابد و سبب گرفتگی گردن شود. اگر فرایند صعودی اضطراب ادامه یابد، تیک عضلات صورت و عضلات اطراف چشم در قالب لرزشهای سریع و کوچک قابل مشاهده است؛ و در نهایت، این اضطراب به عضلات زانوها منتقل می­گردد ( گاتویک و همکاران، 2001). شخص دچار این اضطراب دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس و گیجی سر و گرفتگی عضلات و کمر درد و گردن درد، در بیمار مشخص می­شود.

ب) اضطراب در عضلات صاف

دومین بستر تجلی اضطراب عضلات غیر ارادی یا صاف است و معمولا دستگاه هاضمه و ششها مسیری است که اضطراب را متجلی می­سازد. در این حالت بیمار آرام به نظر می­رسد، این بیماران بر بیماری جسمانی خود اصرار دارند و نه مشکلات روانی در چنین شرایطی مشکلات معمول مثل بی­خوابی و اسهال و مشکلات قلبی و عروقی مانند فشار خون، گرگرفتگی، و مشکلاتی مثل میگرن می­شود.

ج) اضطراب در سطح آشفتگی شناختی ادراکی

سومین بستر تجلی اضطراب ناهشیار کارکردهای شناختی را مختل می­سازد. این افراد به آشفتگی شناختی همچون گم کردن مسیر افکار، ضعف و سرگیجه، گسیختگی فرایندهای فکری، یا میل به تخلیه تکانشی اضطراب منجر می­شود. شخص ممکن است موقتا به طور کامل کور یا کر شود. ذهن خالی می­شود و حتی ممکن است که شخص با حمله غش یا حالتی از تشنج کاذب هوشیاری­اش را از دست بدهد. که این شدیدترین شکل اضطراب است و درمان این نوع از اضطراب به زمان بسیار طولانی­تر نیاز دارد.

در انتها ذکر این مطلب مهم است که عدم درمان اضطراب، باعث شکل­گیری مشکلات متعدد روانی و جسمانی در افراد می­شود مشکلاتی مانند ترس از هواپیما، مکانهای باز و  بسته مثل تونل و غیره ، ترس از حشرات و حیوانات، ترس از حضور و قضاوت دیگران و همچنین انواع وسواس­های فکری و عملی که همه این مشکلات، تنها بخشی از عوارض داشتن اضطراب و عدم توجه و درمان آن است.